Wykorzystanie kwasu moczowego, jako markera wysiłku fizycznego wiąże się z jego funkcją odzwierciedlającą stopień degradacji nukleotydów adeninowych. Wysiłkowe zmiany puli nukleotydów purynowych (ATP, ADT i AMP) wywołane zwiększoną hydrolizą ATP w stosunku do resyntezy tego związku powodując nagromadzenie się ADP. Zwiększona ilość ADP pociąga za sobą aktywację kinazy adenylowej oraz deaminację AMP. W wyniku deaminacji AMP powstaje amoniak i inozynomonofosforan (IMP), który przekształca się w inozynę i następnie w hipoksantynę, która dyfunduje przez sarkolemę do krwi. Hipoksantyna, której stężenie we krwi uważane jest za wskaźnik utraty nukleotydów purynowych w mięśniach, pobierana jest przez wątrobę i przekształcana w kwas moczowy, który jako ostateczny metabolit azotowy wydalany jest przez nerki.
Dzięki temu stężenie kwasu moczowego odzwierciedla poziom utraty nukleotydów adeninowych, a tym stopień intensywności treningu. Notuje się wzrost tego metabolitu po wysiłku o dużej intensywności oraz intensywności submaksymalnej o długim czasie trwania [Lutosławska i wsp. 1995]. Kłapcińska i wsp. [Kłapcińska i wsp. 2001] stwierdzili wzrost tego metabolitu w osoczu po biegu na 300m, a Hellsten-Westing i wsp. [Hellsten-Westing i wsp. 1991] wykazali wzrost stężenia kwasu moczowego po biegu maratońskim. Stwierdzili również, że wzrost stężenia po biegu maratońskim był mniej wyraźny niż po intensywnych biegach na dystansach 100, 800 i 5000m.
Ponadto wykazano, że kwas moczowy może być pobierany przez mięśnie szkieletowe i w nich wykorzystywany, jako antyoksydant podczas nasilonego stresu oksydacyjnego [Hellsten i wsp. 1997]. Należy jednak podkreślić, że w związku ze złożonym metabolizmem kwasu moczowego, czyli wykorzystaniem m.in. do procesów obrony antyoksydacyjnej jego wypadkowe stężenie w osoczu jest wypadkową procesu produkcji [Hellsten i wsp. 1999] oraz utylizacji z funkcją antyoksydacyjną włącznie [Hellsten i wsp. 1998].
Sprawia to, że wartość diagnostyczna kwasu moczowego w monitoringu treningu, a zwłaszcza interpretacja wyniku pomiaru jednorazowego jest dość słaba [Hübner-Woźniak i wsp. 2004]. Z tego względu często wykorzystywany jest jako marker uzupełniający w całej baterii testów biochemicznych wysiłku i treningu sportowego.