Trening
Jak wiadomo cechą charakterystyczną żywych organizmów jest ich zdolność do reagowania na bodźce zewnętrzne (pobudliwość), gdzie reakcja jest swoistą odpowiedzią organizmu na pojawiający się bodziec. Owa zdolność reagowania na bodźce jest w zasadzie jedyną reakcją organizmu w obrębie, której toczy się cały proces życia. Oznacza to, że z perspektywy organizmu istnieje tylko sytuacja, w której albo pojawia się określony bodziec, na który należy zareagować albo nie. Reakcja na bodziec jest ściśle uzależniona od jego rodzaju, intensywności oraz czasu trwania. Z fizjologicznego punktu widzenia bodźcem określa się każdą zmianę zachodzącą w środowisku zewnętrznym jak i wewnętrznym ustroju, która wywołuje zmianę właściwości błon komórkowych lub metabolizmu komórkowego. Aby pod wpływem zmiany środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego wywołana została zmiana właściwości błon komórkowych lub metabolizmu komórkowego muszą zostać spełnione określone warunki charakteryzujące zmianę środowiska (rozumianą jako bodziec):
Bodziec (zmiana środowiska) musi być:
-
Adekwatny dla receptorów (komórek, na które wpływa) – odpowiedni charakter bodźca (rodzaj).
-
Odpowiednio intensywny, czyli na tyle intensywny, aby wywołał reakcję. Z tej perspektywy wyróżnia się bodźce progowe, (czyli najmniejszą ilość zmian środowiska wywołującą zmiany), nad progowe oraz podprogowe (niewywołujące zmian).
-
Odpowiednio długi, czyli na tyle długi, aby został odebrany.
Z tej perspektywy każdy bodziec jest swego rodzaju stymulantem, gdyż stymuluje (pobudza) organizm do określonej reakcji będącej wyrazem przystosowania się do zmiany warunków środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego. W takim rozumieniu bodziec spełnia funkcję stymulacyjną, natomiast reakcja organizmu na bodziec spełnia funkcję adaptacyjną w stosunku do bodźca. Jednakże aby można było mówić o adaptacji do bodźca należy podkreślić, że bodziec musi pojawiać się systematycznie, aby organizm mógł się zaadaptować do niego poprzez trwałą zmianę struktury lub funkcji. Każdy trening jest tylko pewnym bodźcem, na który reaguje organizm. Reakcja organizmu na trening podlega ściśle prawom opisującym bodziec, czyli prawidłowy trening musi być:
-
Adekwatny do cechy jaką ma kształtować – jeżeli zastosujemy trening, który wpłynie na rozpad białek kurczliwych (trening kulturystyczny) to efektem adaptacji do takiego treningu będzie proces rozbudowy masy mięśniowej, z kolei jeśli poddamy organizm bodźcom (treningom) wytrzymałościowym przystosuje się do nich poprzez poprawienie funkcji układu krążeniowo- oddechowego, poprawianie unaczynienia mięśni pracujących itd. Należy jednak pamiętać, że nie typ treningu kształtuje określoną adaptację organizmu, a jego charakter, czyli to w jaki sposób pobudza dany organizm. Oznacza to, że w procesie planowania treningu należy indywidualnie analizować dany trening i zawodnika, aby móc określić zakres zmian jakie powstaną w procesie adaptacji organizmu na bodziec treningowy.
-
Odpowiednio intensywny – jeżeli chcemy osiągnąć stałą i kierunkową zmianę danej cechy u zawodnika musimy indywidualnie dla niego zaplanować trening, aby bodziec jaki wywoła był bodźcem minimum progowym dla kształtowanej cechy.
-
Odpowiednio długi i systematyczny – Wywołany odpowiednio długi i systematyczny bodziec progowy umożliwi na drodze adaptacji poprawę funkcji i/lub struktury kształtowanej.
W praktyce szkoleniowej treningi dzielą się na techniczne, taktyczne i motoryczne, ale dla organizmu taki podział jest jedynie sztucznym podziałem, który raczej określa charakter treningu, a ściślej mówiąc to, na co trening jako bodziec będzie kładł nacisk.
Podsumowując powyższe rozważania można stwierdzić:
TRENING – to proces adaptacji organizmu do wysiłku powtarzanego systematycznie w postaci ćwiczeń fizycznych, którego efektem jest poprawa tolerancji wysiłków i osiągnięcie możliwości pokonywania większych obciążeń oraz nabywania i doskonalenia nowych aktów ruchowych rozumianych jako proces koordynacji nerwowo-mięśniowej na różnym poziomie automatyzmu. Proces ten wywołuje zmiany w obrębie układu ruchowego, krążenia, oddechowego, wydzielania wewnętrznego oraz w układzie nerwowym a także zmiany adaptacyjne w obrębie wielu narządów, gdzie rodzaj i zakres zmian zależy ściśle od charakteru treningu, czasu trwania oraz intensywności.