Trening – zdolności motoryczne

Sprawność motoryczna jest ujęciem kompleksowym w odniesieniu do ruchu człowieka, skupia ona wszystkie zdolności, których wysoki poziom warunkuje poziom sprawności motorycznej. Obszerność sprawności motorycznej w odniesienia do ruchu człowieka sprawia, że wyodrębnia się tzw. zdolności motoryczne, które ściśle obrazują obszar oddziaływań na sferę ruchową człowieka oraz poziom samej sprawności motorycznej. Zdolności motoryczne dzielą się na następujące grupy:

Grupa 1 – Zdolności kondycyjne – warunkowane głównie właściwościami strukturalnymi oraz energetycznymi – do nich zaliczamy:

• Siłę – obrazującą zdolność do pokonywania oporu zewnętrznego.

• Szybkość – obrazującą zdolność do wykonywania danego ruchu, lub aktu ruchowego w jak najkrótszym czasie.

• Moc – obrazującą zdolność do wykonywania efektywnej pracy w jednostce czasu.

• Wytrzymałość – obrazującą zdolność do wykonywanie długotrwałych wysiłków o określonej intensywności.

• Gibkość – obrazująca zakres ruchomości kończyn – obszernośc ruchów.

Grupa 2 – Zdolności koordynacyjne – warunkowane przez funkcję sterowania i regulacji ruchu, głownie obrazują możliwości precyzyjnego wykonania ruchu, łączenia ruchów oraz wykonywania złożonych aktów ruchowych takich jak np.: technika dyscypliny. Zdolności tej grupy określają stosunki przestrzenno-czasowe czynności ruchowych, a także możliwości tworzenia nowych modyfikacji ruchowych wynikających z potrzeby dostosowania się do sytuacji zewnętrznej. Zaliczmy do niej następujące zdolności:

• Dostosowania ruchu – wyrażająca adekwatny sposób reagowania organizmu na daną sytuację ruchową poprzez odpowiednio dopasowany program działania ruchowego.

• Różnicowania ruchu – warunkuję wysoką ekonomię wykonywanych ruchów oraz ich dokładność. Zdolność ta przejawia się poprzez odpowiednie ułożenia ciała (optymalne pozycje kątowe stawów), odpowiednie napięcia mięśniowe oraz odpowiednie prędkości poszczególnych segmentów ciała. Zdolność ta jest często określana wyczuciem danej techniki, ruchu, czy przyrządu.

• Zdolność równowagi – określa możliwości do utrzymywania równowagi oraz powrotu do stanu równowagi po akcie ruchowym (równowaga statyczna) oraz umiejętność utrzymania określonego toru, kierunku ruchu w trakcie wykonywania zadania ruchowego (równowaga dynamiczna).

• Zdolność szybkiej reakcji – zdolność do szybkiego wykonania określonego aktu ruchowego w odpowiedzi na dany sygnał lub bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny.

• Zdolność orientacji – określa umiejętności wyczucia przestrzeni podczas aktu ruchowego.

• Zdolność sprzężenia ruchów – wyraża umiejętność do łączeniu różnego typu ruchów w jeden celowy akt ruchowy. Celowość aktu ruchowego często odzwierciedla efektywność danej techniki.

• Zdolność rytmizacji – określa umiejętność zachowania odpowiedniego rytmu ruchów (sekwencji występowania danych ruchów), często związanego z cyklicznością aktu ruchowego.

Grupa 3 – zdolności kompleksowe (hybrydowe) – które związane są zarówno z ze zdolnościami kondycyjnymi jak koordynacyjnym, ale trudno ściśle określić dominującą grupę. Do tej grupy zaliczymy takie zdolności jak zwinność oraz szybkość ogólną. Wyodrębnienie tej grupy służy głównie uzmysłowieniu, że wszystkie zdolności motoryczne stanowią wzajemnie przenikający się łańcuch powiązań, którego wszystkie ogniwa muszą być na wysokim poziomie, aby całość odzwierciedlała wysoki poziom.

W odniesieniu do sportu najważniejszą rolę odgrywa sprawność motoryczna oraz odpowiedni poziom zdolności wchodzących w jej skład. Sprawność motoryczna skupia wszystkie inne sprawności, które warunkują odpowiedni poziom zdolności motorycznych określających sprawność motoryczną. Odpowiedni poziom sprawności motorycznej, czyli odpowiedni poziom zdolności wchodzących w jej skład warunkuje tak zwaną bazę motoryczną, która stanowi podstawę każdej dyscypliny sportu.

Baza motoryczna – to stan optymalnego rozwoju wszystkich zdolności motorycznych, niezbędnych dla danego sportu. Optymalny rozwój w tym znaczeniu oznacza taki poziom rozwoju zdolności, który maksymalnie wpływa na osiągnięcie wysokiej skuteczności technicznej jak i taktycznej w danej dyscyplinie, co nie zawsze wyraża się dążeniem do najwyższego rozwoju danej zdolności, lecz do prawidłowych zależności między zdolnościami i rozwojem organizmu. Bazę motoryczną należy postrzegać w podobny sposób jak grupę zdolności kompleksowych – np: zwinność jako tzw zwinność dyscypliny. W takim ujęciu zwinność dyscypliny jest wyrażana efektywnością danego zawodnika w danej dyscyplinie, czyli osiąganym wynikiem sportowym. Takie ujęcie bazy motorycznej ma na celu podkreślenie, że najważniejszą jej cechą jest złożoność ze wszystkich zdolności motorycznych oraz wzajemnych proporcji między nimi. Konsekwencją tego jest fakt, że każda dyscyplina posiada charakterystyczny poziom zdolności i relacji między nimi, który warunkuje najlepsze z punktu widzenia fizycznego warunki do osiągnięcia mistrzostwa sportowego.Baza motoryczna rozumiana w powyższy sposób narzuca indywidualne podejście do każdego zawodnika i każdej dyscypliny sportu w celu ustawiania najlepszych parametrów motorycznych warunkujących wysokie osiągnięcia sportowej oraz wysoki poziom bezpieczeństwa ćwiczeń.