Trening szybkości, składowe szybkości

Szybkość, jako parametr motoryczny należy do grupy zdolności energetycznych oraz można ją zaliczyć do tzw: parametrów klasycznych – podstawowych, do których również zalicza się wydolność , siłę oraz koordynacja (jeśli uwzględniamy aspekt informacyjny). Jednakże należy mieć świadomość, że klasyczny podział na zdolności energetyczne, (siła, szybkość, wytrzymałość) informacyjne (koordynacja) i hybrydowe (łączone), w ramach których definiowane są parametry motoryczne jest ujęciem uproszczonym na potrzeby zdefiniowania naukowego danego parametru. Natomiast w praktyce treningowej zdolności te wzajemnie się przenikają powodując, że często trudno jest wyselekcjonować jedną zdolność motoryczną bez wpływu innych. Dla przykładu w sporcie każda technika (nawet najprostsza) wiąże się ze skurczem mięśniowym, ten z kolei jest przejawem pracy mięśniowej, która przebiegając zawsze w danej jednostce czasu powoduje pojawienie się mocy. Czyli można by powiedzieć, że w praktyce mamy tylko jedną zdolność, a mianowicie moc, która przybiera różne zakresy (moc szybkościowa, maksymalna, czy siłowa). Ponadto sam skurcz możne być opisywany zarówno z punktu widzenia siły (warunkującej ilość włączanych jednostek motorycznych), czy szybkości(tempa skurczu, czyli skrócenia mięśnia itd.) Z tych właśnie zależności praktyka sportu często zaciera granice między parametrami, zmuszając do szerszego spojrzenia na proces przygotowania zawodnika. Nie oznacza to, że klasyczne definiowanie parametrów jest błędne – a wręcz odwrotnie tylko klasyczne zdefiniowanie i zrozumienie parametrów daje możliwość zrozumienia zależności między nimi i pozbycie się granic.

…

Szybkość jako parametr motoryczny definiowana jest jako zdolność do jak najszybszego ruchu określającego technikę. W szybkości wyróżnia się trzy składowe:

• Szybkość reakcji – czyli zareagowania na dany bodziec wywołujący rozpoczęcie wykonywania danego ruchu np.: reakcja przeciwnika, sygnał do startu itd.
• Szybkość ruchu prostego – czyli zdolność jak najszybszego wykonania techniki lub sekwencji ruchów prostych (w sytuacji złożonej techniki).
• Szybkość cyklizacji ruchów – czyli zdolność jak najszybszego powtarzania ruchów prostych. Element szczególnie ważny w ruchach cyklicznych np.: bieganie itd.

Jak widać złożoność szybkości na powyższe trzy elementy powoduje, że ich ważność będzie różna w zależności od techniki w danej dyscyplinie sportu (generalnie będzie zależna od specyfikacji dyscypliny), a ponadto każda ze składowej w pewnym sensie łączy się z innymi parametrami i tak:

• Szybkość reakcji wiąże się ze zdolnościami koordynacyjnymi określającymi zdolności odpowiedniego reagowania, selekcjonowania bodźców na które się reaguje itd.
• Szybkość ruchu prostego ściśle wiąże się z koordynacją dostosowania, precyzji, różnicowania ruchów, gdyż ruch prosty będzie tym szybszy im będzie bardziej precyzyjny, dokładniejszy itd. Pewną bazą szybkości ruchu prostego jest parametr siłowy, który umożliwia przezwyciężenie oporów, a tym decyduje o szybkości ruchu prostego lub ją wspomaga (w zależności od techniki)Jednakże ten aspekt szybkości w zasadzie można by umownie uznać, że najbardziej obrazujący szybkość rozumianą ogólnie (choć jak napisałem też ścisłe wiąże się z koordynacją, czy innymi zdolnościami)
• Szybkość cyklizacji ruchów oczywiście przejaw ten wiąże się z koordynacją dostosowania ruchów (zwłaszcza jeśli technika jest w obrębie nawyku otwartego), różnicowania czy precyzji ale dodatkowo wiąże się z parametrem wydolności, która zapewnia utrzymanie wysokiej częstotliwości powtarzania (cyklizacji) ruchu, co decyduje o szybkości ogólnie rozumianej.

Zatem jak widać szybkość jest złożonym parametrem motorycznym współistniejącym z innymi i dlatego kształtowanie szybkości jest dość skomplikowane, gdyż strategia może być oparta o różne komponenty zależne od zawodnika, dyscypliny i periodyzacji procesu treningowego. Dla przykładu szybkość możemy kształtować poprzez:

1. 1. Poprawę szybkości reagowania i choć parametr ten jest najmniej wytrenowywalny, gdyż zależy od fizjologicznej budowy receptorów, dróg przewodzenie i wreszcie efektorów.
   2. Poprawę koordynacji ruchu prostego (poprawę techniki).
   3. Poprawę bazy siłowej usprawniającej ruch prosty.
   4. Poprawę koordycnacji ruchów cyklicznych, a w nich płynniejsze przechodzenie z ruchów cyklicznych do acyklicznych – usprawnienie tzw punktu węzłowego, który często stanowi punkt newralgiczny. Oczywiście istotność tego zależna od techniki w danej dyscyplinie.
   5. Poprawę bazy wydolnościowej umożliwiającej zachowanie cykliczności ruchów na wyższym poziomie (potocznie wytrzymałość szybkościowa).
   6. Poprawę bazy siłowej umożliwiającej dynamiczny ruch cykliczny, czy dynamiczny tzw: pierwszy krok nadający impuls siły do całego ruchu.

Jak widać sposobów umożliwiających poprawę szybkości w praktyce jest dużo, gdyż złożoność parametrów motorycznych w sensie ich wzajemnego przenikania sprawia, że drogą transferu poprawa jednego aspektu wpływa na inne. Dlatego właśnie szersze podejście do przygotowania motoryczne zapewnia umiejętność wybrania optymalnej strategii dla danego zawodnika.

…

Jednakże jeśli zagłębimy się w szybkość to zauważymy, że istnieje jeden sposób tylko poprawiający szybkość (ruchu prostego) jest to sposób, w którym ruch zostanie przyspieszony jakąś siłą zewnętrzną wtedy dochodzi do złamania bariery szybkości, utorowania lepszego (w sensie szybszego) szlaku mięśniowo-nerwowego, a dzięki temu szybszy ruch.

Ćwiczenie łamania bariery szybkości w uderzeniach (dyscyplina Ju-Jitsu), a także poprawy szybkości cyklizacji ruchów (sekwencja uderzeń). Na filmie Michał Cichoń (Ju-Jitsu) podczas wykonywania ćwiczenia.

…

W zasadzie tylko to postępowanie należy uznać, za metodę bezpośredniej poprawy szybkości, gdyż jej głównym sensem jest przełamanie bariery poprzez uzyskanie szybszej koordynacji. Natomiast pozostałe inne sposoby czy to poprawy siły, wydolności, koordynacji są mechanizmami mogącymi pośrednio wpłynąć na szybkość – dla przykładu:

Ćwiczenie pierwszego kroku, który ma nadać impuls siły poprawia bazę siłową rozpoczęcia ruchu – nadania pędu. Poonadto bieg w określonym kierunku ma nacelu poprawę ekonomiki ruchów, proces dostosowania jak najoptymalniejszej drogi do punktu itd. Wszystkie te elementy na pewno wspomogą szybkość poruszania się, ale jako elmenty pośrednie. Na filmie Paula Kania (tenis) podczas wykonywania ćwiczeń.

https://youtu.be/wX-RiqHRrnc

Ćwiczenie szybkości reakcji i pierwszego kroku (forma rywalizacji), które ma na celu zarówno usprawnienie reakcji na ruch partnera, jak i wypracowanie szybkiego pierwszego kroku dającego przewagę… Na filmie Błażej Koniusz oraz Paula Kania obóz 12.2014r).

Reasumując w sporcie istotą jest poprawa szybkości w sensie pragmatycznym, czyli aby zawodnik był w warunkach startowych, treningowych szybszy. W zasadzie nie jest ważne jak się to uzyskuje jeśli się uzyskuje. Dlatego też błędnie pokazywane są ćwiczenia, czy fragmenty treningów na szybkość, w których ktoś np.: biega między liniami, pachołkami, czy z obciążeniem itd (dość powszechnie występujące filmy na youtube), gdyż te ćwiczenia są jedynie fragmentem całego procesu kształtowania szybkości, czy to poprzez usprawnianie koordynacji danego poruszania się np.: bieganie między pachołkami, czy rozbudowa komponentu siłowego np.: bieg z obciążeniem. Jednakże ćwiczenia te mogą poprawić szybkość, ale nadal są fragmentem całości, który pośrednio może na szybkość wpłynąć.

…

Podsumowując tylko całość wraz z ćwiczeniami łamania bariery szybkości z uwzględnieniem danej techniki jest faktycznym, kompleksowym kształtowaniem szybkości. Wszystkie inne, fragmentaryczne metody mogą ją poprawić, ale nie wykorzystując całego potencjału wynikającego ze złożoności, współzależności parametrów motorycznych. Dlatego właśnie wybierając koncepcję dla zawodnika zawsze należy szerzej na niego spojrzeć i wybrać te elementy, które dla niego istotnie wpłyną na szybkość w jego dyscyplinie i co najważniejsze – postępowanie treningowe będzie często bardzo złożone i zależne właśnie od zawodnika, dyscypliny i periodyzacji w sezonie.

…

Zatem, aby wypełni mówić o kształtowaniu szybkości należy uwzględniać całościowo jej złożoność, a wtedy jesteśmy w stanie każdego zawodnika poprawić, czyli sprawić, aby był szybszy.