Powszechnie, gdy powiemy zdolności motoryczne lub cechy motoryczne, to mamy na myśli siłę, szybkość i wytrzymałość. Natomiast prawidłowo zdolności motoryczne dzielą się na zdolności kondycyjne (energetyczne), koordynacyjne (informacyne) oraz gibkość. Podział ten wśród trenerów jest powszechnie uznany i akceptowany, ale warto go dokładniej przeanalizować, aby zrozumieć, że granica pomiędzy poszczególnymi zdolnościami jest płynna.
Zdolności kondycyjne, nazywane również energetycznymi w związku z dużym zapotrzebowaniem na energię, dzielimy na:
- Siłę – podstawowa zdolność motoryczna charakteryzująca możliwości fizyczne człowieka – zdolność do pokonywania oporu zewnętrznego. W praktyce sportu z tą zdolnością łączą się inne bardziej specjalistycznie jej przejawy takie jak: siła eksplozywna (zrywowa), siła względna, bezwzględna i inne.
- Szybkość – jest również podstawową zdolnością motoryczną – zdolność do wykonania ruchu / skurczu w jak najkrótszym czasie.
- Wytrzymałość – to również podstawowa zdolność motoryczna – zdolność do wykonywania długotrwałych wysiłków z zachowaniem intensywności.
Zdolności koordynacyjne, nazywane informacyjnymi, gdyż wymagają dużego zaangażowania CUN, dzielimy na:
- Zdolność szybkiej reakcji
- Zdolność różnicowania ruchów
- Zdolność sprzężenia ruchów
- Zdolność dostosowania ruchów
- Zdolność zachowania równowagi
- Zdolność równowagi przestrzennej
- Zdolność rytmizacji
- Inne – będące połączeniem kondycyjnych z koordynacyjnymi zwane hybrydowymi w ujęciu koordynacji.
Gibkość – opisująca zakres ruchomości w stawach i jednocześnie nie pasująca do zdolności kondycyjnych i koordynacyjnych, ale będąca z nimi w ścisłej relacji.
Powyższy klasyczny podział nie uwzględnia mocy. Moc obecnie jest popularnym hasłem, często używanym nie do końca prawidłowo. Moc z fizyki jest pracą w czasie, czy praktycznie zawsze, gdy mamy pracę mamy moc. Z tego względu uważam moc za parametr hybrydowy w ujęciu zdolności kondycyjnych, gdyż mocą możemy przedstawić każdy parametr podstawowy i jednocześnie pokazać jak ścisłe są zależności między nimi.
Dla przykładu moc z zakresu szybkościowego (moc szybkościowa) bardziej obrazuje szybkość, a moc z zakresu siłowego siłę. Natomiast moc maksymalna może obrazować siłę eksplozywną.
Zapraszam na film, w którym omawiam zdolności motoryczne z uwzględnieniem mocy. Pozdrawiam dr Jacek Świat