Sporty zespołowe

W sportach zespołowych trening motoryczny często realizowany jest w klubie w ramach procesu treningowego. Z racji na specyfikę pracy zespołowej najczęściej treningi takie są realizowane wspólnie z innymi zawodnikami, co ogranicza możliwości pełnej indywidualizacji. Z tego względu obecnie częstą praktyką staje się wprowadzenie dodatkowego treningu uzupełniającego o charakterze indywidualnym. Dzięki niemu możliwe jest rozwinięcie cech indywidualnych zawodnika lub kompensacje innych elementów treningowych np.: kompensacja pokontuzyjna, czy związana z określonym deficytem (asymetria mięśniowa itd.). W ramach indywidualnych programów treningowych taki dodatkowy trening uzupełniający może być z synchronizowany z treningiem w klubie. Natomiast w sytuacji, w której w klubie nie realizuje treningu motorycznego, co jest dość powszechne na niższym poziomie, wtedy indywidualny program treningowy może być głównym treningiem motorycznym dopasowanym do uprawianego sportu i zawodnika. Brak treningu motorycznego w klubie lub realizacja w formie znacznie okrojonej jest też dość powszechna często z racji na okrojone godziny dostępu do obiektów sportowych, a przez to czas pracy w zespole głównie poświęcany jest a przygotowanie techniczne i taktyczne zawodników. Również w sportach zespołowych od jakiegoś czasu dąży się do zaangażowania zawodnika w swój trening poprzez przeniesienie akcentów motorycznych na indywidualną realizację np.: zawodnicy dostają wytyczne do samodzielnego treningu. W takich sytuacjach indywidualny program treningowy znakomicie sprawdza się jako w pełni kompleksowy system treningów uzupełniających dopasowanych do zawodnika i uprawianej dyscypliny.

Każda dyscyplina sportu różni się nawykiem czuciowo ruchowym (nawyk NCR), czyli techniką oraz innym poziomem cech motorycznych, które są tzw. bazą motoryczną. Baza motoryczna z kolei zapewnia optymalne warunki do rozwijania i wykorzystania techniki w sporcie.  Zatem, ogólnie mówiąc, dyscypliny różnią się między sobą techniką oraz motoryką. Z motorycznego punktu widzenia mówi się o tzw. wzorcu mistrza. Wzorzec mistrza to wzorzec rozwoju cech motorycznych, który zapewnia najlepsze  bazę pod technikę. Mając to na uwadze można stwierdzić, że dobre przygotowanie motoryczne, to takie przygotowanie, które uwzględnia technikę i wzorzec mistrza w danym sporcie, a także cechy indywidualne zawodnika.

Jak postępujemy, aby program był dopasowany do uprawianej dyscypliny?

• Analizujemy dyscyplinę uprawianą pod kątem nawyku NCR, czyli analizujemy technikę występującą w danym sporcie. Analiza ta dotyczy złożoności ruchów (łańcuchów kinematycznych), częstości występowania różnych technik w trakcie rywalizacji itd.
• Analizujemy wzorzec mistrza, tzn. analizujemy bazę motoryczną, która zapewnia optymalny stan przygotowania fizycznego organizmu zawodnika do przejawiania techniki. Każda dyscyplina cechuje się określona proporcją cech motorycznych, które warunkują skuteczność techniki. Analiza proporcji cech motorycznych umożliwia zaplanowanie koncepcji ich rozwoju w procesie treningowym, tak aby doprowadzić do optymalnego poziomu.
• Analizujemy cechy indywidualne zawodnika – oprócz analizy uprawianego sportu dokładnie analizujemy cechy zawodnika, które decydują o przyjętej strategii treningu. Cechy indywidualne, czyli np.: proporcje włókien szybko kurczliwych do wolno kurczliwych mają istotny wpływ koncepcje budowy bazy wydolnościowej w uprawianej dyscyplinie. U zawodnika preferującego szybkość w treningu będziemy nadal ją rozwijać jako cechę wiodącą, ale jednocześnie musimy podnieść poziom wydolności ogólnej, tak aby jak najdłużej był w stanie tę szybkość zachować. Zatem proporcje akcentów szybkościowych do wydolnościowych w treningu będą od tego zależały. Analogicznie u zawodnika preferującego wydolność ta cecha będzie preferowana, ale też szybkość będzie akcentowana, aby nie dochodziło do dalszego transferu włókien i zmniejszania zdolności szybkościowych. Przykład ten obrazuje, że cechy indywidualne są istotnym modyfikatorem koncepcji treningowej w uprawianym sporcie.
• Analizujemy trening główny w klubie – analiza ta polega na ocenie, elementów treningowych w ramach treningów klubowych. Analizowane jest też zaplecze treningowe jakim dysponuje klub. Dzięki tej wiedzy zaplanowany trening uzupełniający jest współgra z treningiem klubowym i jednocześnie jest ukierunkowany na cechy indywidualne zawodnika, aby optymalizować jego proces treningowy.
• Bazujemy na doświadczeniu w pracy z zawodnikami – wieloletnie doświadczenie w pracy z zawodnikami z różnych sportów umożliwia zastosowanie transferu rozwiązań. Prowadząc zawodników w danym sporcie często wykorzystujemy rozwiązania z innych sportów, które dodatkowo zwiększają skuteczność treningową. Np.: przygotowanie sprintera wiąże się z odpowiednimi ćwiczeniami łamania tzw. „ bariery szybkości” zastosowanie podobnych rozwiązań u zawodnika np.: piłki nożnej umożliwia wypracowanie wyższej szybkości na boisku. Oczywiście to tylko przykład na czym polega transfer rozwiązań i dlaczego istotnym elementem projektowania programu treningowego jest doświadczenie w pracy z zawodnikami innych dyscyplin.

Świadomość jakie cechy są pożądane w danej dyscyplinie sportu wraz z analizą techniki i cech indywidualnych wraz z doświadczeniem umożliwia tworzenie w pełni kompleksowych i optymalnych programów przygotowania motorycznego.

Każdy program treningowy powstaje na bazie pełnej diagnostyki, wywiadu oraz analizy dotychczasowego treningu. Z tego względu program jest idealnie dopasowany i zarazem właściwie stymulujący organizm. Diagnostyka to testy wysiłkowe w laboratorium – jest to pomiar VO2max na bieżni oraz test Wintgate. Należy dodać, że ostateczne testy są również dobierane indywidualnie, gdyż w sytuacji np.: dużych asymetrii siły może być potrzeba wykonania dodatkowych testów np.: izokinetyki kończyn dolnych/górnych lub kierunkowe testy sprawnościowe znamienne dla uprawianego sportu. Ponadto w ramach diagnostyki wypełniamy autorską ankietę (ponad 70pytań), a także analizujemy poprzedni sezon pod kątem zastosowanych obciążeń, dyspozycji i innych. Należy też wspomnieć, że analizowany jest również trening w klubie pod kątem występujących akcentów motorycznych, aby zaprojektowany trening uzupełniający był w pełni zgrany z klubowym. Taka obszerna diagnostyka umożliwia stworzenie optymalnie dopasowanego programu.

Każdy sport charakteryzuje się inną proporcją cech motorycznych takich jak m.in.: poziom siły, wydolności, szybkości oraz złożonych cech koordynacyjno – energetycznych (połączenia zdolności podstawowych z koordynacyjnymi). Z tego względu uprawiany sport ma istotne znaczenie w odpowiednim zaprojektowaniu przygotowania motorycznego. Przygotowanie to bazuje na tzw. motorycznym „wzorze mistrza”, czyli najlepszej proporcji cech motorycznych dla danego sportu. Oprócz tego każdy program uwzględnia cechy indywidualne zawodnika, stan wytrenowania oraz możliwości realizacji, czyli koncepcja treningowa tworzona jest ze 100% dopasowaniem do zawodnika. Dlatego niezależnie, jaki sport uprawiasz program będzie dla Ciebie właściwym i skutecznym przygotowaniem motorycznym.

Najczęściej do przygotowania motorycznego zawodnika wykorzystuje się trening biegowy, siłowy, funkcjonalny, trening z wykorzystaniem ORMAstick oraz inne formy bazujące na dyscyplinach podstawowych. Należy jednak zaznaczyć, że ostateczny wybór aktywności zależy od możliwości realizacji zawodnika, a także celów przyjętych na cały program oraz poszczególne cykle. W przygotowaniu motorycznym najczęściej bazuje się na podstawowych formach ruchu, tak aby zminimalizować wpływ umiejętności technicznych. Dzięki temu można skupić się na rozwijaniu cech motorycznych znamiennych dla zawodnika i uprawianego sportu.  Oczywiście planując poszczególne treningi wplata się akcenty typowe dla uprawianego sportu np.: charakterystyczne sposoby poruszania się, specyficzną pracę nogami i rękami, odpowiednią pracę na gumach, pracę z wykorzystaniem training bag, i inne. W programach treningowych możliwe jest też zaprojektowanie transformacji motorycznej, tzn. zaprojektowanie interwałów z ćwiczeniami kierunkowymi (proste elementy techniczne z wykorzystaniem obciążenia, praca z piłkami lekarskimi itd.). Ostateczny kształt programu, czyli ustalona dla zawodnika koncepcja treningowa jest zawsze dopasowana do zawodnika, tak aby był w stanie ją wykonać.

Każdy indywidualny program treningowy zawiera optymalną koncepcję treningową opartą na podstawowych treningach motorycznych oraz ćwiczeniach transformujących, co gwarantuje efektywne przygotowanie fizyczne zawodnika.

Indywidualny program treningowy zawiera szczegółowy opis przyjętych założeń na każdy realizowany etap (cykl treningowy). Następnie w obrębie każdego etapu dokładnie opisany jest każdy trening, tzn.  jest opisana dokładnie metoda treningowa, przebieg treningu (szczegółowe ćwiczenia) oraz ewentualna progresja do zastosowania. Zatem niezależnie od dyscyplin użytych do przygotowania motorycznego, każdy trening jest bardzo dokładnie opisany. Dla treningów  wydolnościowych najczęściej posługujemy się zakresami tętna (strefami tętna) oraz czasem trwania ćwiczenia, dla treningów siłowych szczegółowo opisujemy metodę treningową oraz wyjściowe ćwiczenia w kolejności ich wykonania. Natomiast dla innych form treningowych zawsze dokładnie opisany jest przebieg treningu. Dlatego zawsze wiesz jak ćwiczyć, aby właściwie realizować założenia programu.

Właściwy proces przygotowania motorycznego zawodnika w sportach zespołowych wymaga poprawy szeregu parametrów motorycznych, które z jednej strony muszą być dopasowane do cech indywidualnych zawodnika, a z drugiej strony muszą być dopasowane do wzorca mistrza w uprawianej syscyplinie. Ponadto przygotowanie motoryczne musi być dopasowane do treningu głównego, co dodatkowo utrudnia jednoczesną realizację parametrów motorycznych. Z tego względu niezbędne jest wprowadzenie etapów treningowych, w których w sposób systematyczny akcentuje się wybrane zdolności motoryczne. Dzięki etapom treningowym (cyklom treningowym) możemy rozwijać również takie parametry, które wzajemnie się znoszą. Przykładowo: wydolność bazowa utrudnia realizację szybkości, jeśli akcentuje się ją jednocześnie z szybkością, ale z kolei poprawa jej ułatwia w kolejnym etapie kształtowanie szybkości (zawodnik może więcej razy powtórzyć ćwiczenia szybkościowe). Dlatego każdy dobry  proces treningowy musi podlegać cyklizacji (periodyzacji treningowej), dzięki której można  wprowadzać etapy podstawowe, ukierunkowane oraz specjalistyczne z BPS’em włącznie (BPS – bezpośrednie przygotowanie startowe) i przejściowe. Takie działanie umożliwia realizację wszystkich niezbędnych akcentów motorycznych i uzupełniających. Zatem w sportach indywidualnych niezbędna jest właściwa periodyzacja i tylko taka praca daje możliwość kompleksowego przygotowania zawodnika oraz utrzymania jego wytrenowania. Dlatego program treningowy musi być zaprojektowany na co najmniej 6miesięcy, a najlepiej 12, tak aby można było wszystko właściwie zaplanować, czyli połączyć w sposób właściwy metodycznie.

Każdy indywidualny program jest tworzony z uwzględnieniem właściwej periodyzacji dla zawodnika i okresu treningowego, przez to programy gwarantują skuteczność. Ponadto posiadanie długoterminowego planu umożliwia dokonywanie świadomych modyfikacji.

Prawidłowe zgranie wszystkich treningów, które często mają odmienny charakter (np.: złożone treningi interwałowe, wybiegi, elementy siły i szybkości kierunkowej itd),  wymaga zastosowania systemu, który umożliwia ocenę faktycznych obciążeń między treningami, a następnie między tygodniami i cyklami, tak aby ostatecznie właściwie „sterować” procesem treningowym.

W indywidualnych programach treningowych stosowany jest autorski system obciążeń, który uwzględnia wszystkie cechy obciążenia treningowego (intensywność, objętość, czas przerwy i strukturę treningu). Dzięki niemu program gwarantuje zazębianie się treningów motorycznych z technicznymi w obrębie zaplanowanych cykli, a w przypadku dłuższej współpracy również sezonów. Autorski system obciążeń umożliwia zachowanie ciągłości treningowej dla zawodników, którzy dołączają do nas w trakcie sezonu.