Moja Idea
Istotą mojej pracy jest dostarczanie kompleksowych rozwiązań dla zawodników zarówno na poziomie zawodowym, jaki i rekreacyjnym. Kompleksowe rozwiązanie to w pełni Indywidualny Program Treningowy, w którym zaplanowany jest cały proces treningowy wraz z elementami uzupełniającymi takimi jak właściwa dieta i suplementacja. Ponadto właściwie zaplanowane są również elementy uzupełniające takie jak m.in.: odnowa biologiczna i monitoring biochemiczny.
Poprzez szkolenia i filmy propaguję specjalistyczną wiedzę bazującą na doświadczeniu w pracy z zawodnikami. W szkoleniach i filmach dążę do pełnego połączenia wiedzy teoretycznej z praktyką trenerską. Każda kwestia poruszana w filmach i szkoleniach została przetestowana w praktyce dzięki temu przekazuję wiedzę z pełną odpowiedzialnością za jej skuteczność i zgodność z metodyką treningu.
Planowanie w procesie treningowym
Proces treningowy tworzą dwa główne filary. Pierwszy filar to realizacja, czyli praca treningowa. Drugi to zaplanowanie tej pracy. Oba te filary są niezbędne, aby proces treningowy jako całość był właściwy, czyli gwarantujący osiągnięcie zamierzonych celów. Planowanie jako punkt odniesienia do praktyki daje nam świadomość, co zrobiliśmy i co należy zrobić, aby w perspektywie czasu osiągnąć planowane założenia. Planowanie systematyzuje trening. W treningu mamy niemalże nieskończoną ilość ćwiczeń, urządzeń, czy koncepcji metodycznych i to właśnie planowanie pracy porządkuje nam to wszystko w jeden właściwy, możliwy do wykonania proces. Dlatego właśnie planowanie jest tak istotnym elementem całego procesu treningowego.
W sporcie trening jest ograniczony czasem. Przygotowujemy się do określonego startu lub startów i wtedy nasz trening musi doprowadzić do uzyskania najlepszej formy na dany termin. Przez to w sporcie najpierw określa się priorytety startów. Następnie, idąc wstecz, ustala się hierarchię celów treningowych (rozbudowa określonych cech motorycznych, poprawę techniki itd.). Robi się tak, gdyż to właśnie ramy czasowe ograniczają nam swobodę treningową, powodując że musimy dokonać wyboru. Z tego względu tylko planowanie daje możliwość prawidłowego procesu treningowego.
Planowanie jest jednym z najważniejszych elementów dobrego procesu treningowego. Dzięki niemu mamy możliwość realizacji uporządkowanego, świadomego i skutecznego treningu.
Dlaczego tak ważny jest program treningowy?
Dlatego, że nasz organizm reaguje tylko na bodziec, a trening jest dla niego bodźcem. Dobry program treningowy to właściwe dopasowanie bodźca do organizmu. Skutkuje to odpowiednią reakcją, czyli efektywnością i bezpieczeństwem treningu. Skuteczny bodziec musi być m.in.: właściwy (adekwatny), odpowiednio silny i powtarzalny. Te właśnie trzy fundamentalne cechy muszą być również spełnione w przypadku treningu, tak aby cały proces treningowy był dla organizmu optymalny. Aby te cechy uwzględnić w procesie treningowym musimy posiadać zaplanowaną pracę treningową, czyli musimy posiadać odpowiedni program treningowy. Można nawet powiedzieć, że w obrębie tych cech powstają wszystkie największe błędy treningowe, wynikające z braku zaplanowanej pracy:
Właściwy (adekwatny trening) – to trening ułożony zgodnie z przyjętym celem i metodyką. Trening taki dopasowany jest do zawodnika, uwzględnia jego poziom oraz możliwości realizacji. W obrębie tej cechy błędy często wynikają z niewłaściwego dobrania obciążeń do odbiorcy lub stopnia trudności treningu.
Odpowiednio silny – każdy trening musi z jednej strony stymulować organizm (jego siła musi wywoływać reakcję), a z drugiej strony nie może być zbyt silny, gdyż wywoła reakcje obronne lub przeciążeniowe. Tu błędy często wynikają ze zbyt dużych obciążeń wprowadzanych zbyt szybko. W sporcie wynika to z chęci poprawiania formy, natomiast w treningu rekreacyjnym jest to często obserwowane dążenie do uzyskiwania jak największej progresji w ćwiczeniach.
Odpowiednio długi, czyli powtarzalny. To jedna z najważniejszych i zarazem najczęściej pomijanych cech prawidłowego bodźca treningowego. Trzeba pamiętać, że skuteczny bodziec, to bodziec, który jest wielokrotnie powtórzony. Dzięki powtarzaniu organizm na możliwość zareagowania i zaadaptowania się do niego. Następuje wtedy rozwój, czyli progresja treningowa. W praktyce oznacza to powtarzanie podobnych treningów. W teorii treningowej to zjawisko nazywa się periodyzacją, czyli podziałem pracy na etapy. Niestety błędy treningowe bardzo często polegają na zbyt szybkiej zmianie bodźca lub w ogóle nie stosowaniu powtarzalności. Błędy w obrębie tej cechy najczęściej zauważam na treningach rekreacyjnych (z trenerami personalnymi), gdzie z klientem pracuje się tak, aby cały czas coś zmieniać, tak aby było ciekawie. Niestety jest to całkowicie niezgodne z fundamentalną zasadą bodźca treningowego.
Dlatego….
Program treningowy to, oprócz praktycznej realizacji, jeden z dwóch filarów właściwego postępowania treningowego. Umożliwia nam właściwe zaprojektowanie treningu z uwzględnieniem wszelkich istotnych cech bodźca treningowego.
Czy można trenować bez programu treningowego?
Nasz organizm jest na tyle plastyczny, że każda praca, wywoła określoną progresję, czyli wywoła reakcję, która będzie adekwatna do pracy. Jeśli założymy, że trening jest choć trochę prawidłowy, czyli nie ma rażących błędów to reakcją na niego na pewno będzie poprawa ogólnie rozumianej sprawności. Efekt ten jest właśnie wykorzystywany w treningu bez planu, czyli po prostu regularne ćwiczenia wywołują poprawę. Jednakże w planowaniu długoterminowym taki trening może doprowadzić, do zatrzymania się rozwoju, nieprawidłowych nawyków ruchowych, a także przeciążeń. Dlatego zawsze trening bez planu traktuje się jako trening nieprawidłowy, co nie jest jednoznaczne z brakiem progresji, ale jedynie z dużym ryzykiem powstania błędów na późniejszych etapach treningowych.
Nasz organizm się zmienia – czy da się zaplanować trening na dłużej?
Każdy dobry trener jest w stanie właściwie przewidzieć kierunek zmian organizmu pod wpływem określonego bodźca. Będzie on wiedział jak zmieni się organizm poddany określonemu treningowi. Z tego względu będzie w stanie przewidzieć ile czasu potrzeba na dany etap treningowy i jednocześnie jak prawdopodobnie zmieni się organizm. Dlatego należy podkreślić, że da się zaplanować trening na dłużej i co więcej tylko planowanie długoterminowe jest właściwe.
Co oznacza dłuższe planowanie?
W praktyce treningowej wynikającej z reakcji na bodziec treningowy określa się, że organizm średnio potrzebuje około 8-12 tygodni powtarzalnej pracy, aby w tym czasie uzyskać wstępną adaptację (adaptacja pozytywna do 4 tygodni), reakcję (największą progresję około 8 tygodni) oraz adaptację negatywną (spadek zdolności reakcji na ten sam bodziec). Po tym okresie należy zmienić charakter bodźca treningowego (bodziec musi być inny) i sytuacja się powtarza. Zatem dłuższe planowanie to co najmniej okres 2 takich cykli, tak aby możliwe było połączenie w sposób przemyślany dwóch etapów pracy. W praktyce najczęściej trening planuje się na okres od 6-12 miesięcy. Należy też zaznaczyć, że im trening zaplanowany jest na dłużej tym cały proces jest lepszy, dlatego w sporcie najczęściej planuje się trening sezonowo.
Co jeśli coś trzeba zmienić?
To również bardzo ważna cecha posiadania zaplanowanej pracy treningowej. Mianowicie jeśli z dowolnych powodów musimy wprowadzić korektę, to mając program jesteśmy w stanie zrobić to w sposób świadomy. Analizujemy to co było zrobione, to co jest do zrobienia i dokonujemy korekty. Bez programu cały proces treningowy ulega ciągłym zmianom. Zatem program treningowy jest też punktem odniesienia dającym perspektywę wykonanych i przyszłych treningów. Tylko taka perspektywa umożliwia ewentualne wprowadzanie zmian, czyli tzw. sterowanie treningiem.
Ciekawostka…
Częstym zarzutem dla osób nieplanujących treningu jest właśnie fakt, że organizm się zmienia i przez to niemożliwe jest dopasowanie się do niego. Niestety jest to bardzo duży błąd, gdyż nie mając planu nie da się odróżnić zmian subiektywnych od obiektywnych. Subiektywne zmienności wynikające z odczuć w danym momencie nie obrazują faktycznego stanu organizmu. Często jest tak, że czujemy się gorzej, a obiektywnie nasze wyniki na treningu są odpowiednie. Aby wyjaśnić tą kwestę można też posłużyć się przetrenowaniem, które dzieli się na współczulne i przywspółczulne. Przy przetrenowaniu współczulnym mamy zawsze uczucie euforii, pobudzenia, a jednak obiektywne wyniki spadają. Dlatego mając program, wiedząc co zostało zrealizowane możemy przewidywać czy dany objaw organizmu jest przesłanką do korekty, czy normalną reakcją organizmu.
Zatem…
Program treningowy to punkt odniesienia w treningu, który umożliwia właściwe reagowanie na wszelkie planowane i nieplanowane zmiany.
Czy program treningowy powinien być obszerny?
Program treningowy, jako fundament zaplanowania pracy powinien uwzględniać jak najwięcej elementów procesu treningowego. Można powiedzieć, że im program treningowy jest bardziej kompleksowy, tym jest lepszy, gdyż więcej elementów jest przemyślanych i zgranych z sobą. Do podstawowych elementów procesu treningowego zaliczamy: trening, dietę, suplementację, a do dodatkowych takie elementy jak: testy, odnowę biologiczną, monitoring biochemiczny i wszystkie inne elementy mające wpływ na przebieg procesu treningowego.
Posługując się nauką o skutecznym działaniu (prakseologią), która wyróżnia diagnozę, prognozę, programowanie, realizację i kontrolę możemy powiedzieć, że każdy prawidłowy program treningowy powinien zawierać diagnozę (opis stanu początkowego); prognozę (opis założeń i celów); następnie programowanie (właściwy plan ćwiczeń poprzez które realizujemy cele); ,a także kontrolę (sposób oceny postępów). Realizacja to w ujęciu prakseologii wykonywanie zaplanowanych treningów. Zatem program treningowy to kompleksowe opracowanie procesu treningowego i w takim ujęciu programem treningowym NIE jest:
- Opis treningów w sensie tabelek z ćwiczeniami – taki opis jest tylko jednym z elementów programu treningowego (jest to tylko programowanie). Taki plan nie posiada diagnozy, założeń co do celów, periodyzacji i szeregu innych elementów – dlatego z punktu widzenia metodycznego nie jest to program treningowy.
Czy czas poświęcony na obszerne planowanie nie jest stracony?
Z własnego doświadczenia wiem, że pisząc program dla zawodnika bardzo często zdarza się, że w ogólnych założeniach wszystko jest proste, a w momencie układania szczegółowych rozwiązań treningowych, zastanawianiem się nad połączeniem cykli, czy po prostu zgrywaniem wszystkiego w całość, nierzadko koncepcję zmieniam kilka razy. To obrazuje, że czas poświęcony na obszerne planowanie nigdy nie jest stracony. Zaplanowanie treningu tylko w formie bieżącego rozkładów ćwiczeń (tabelek ćwiczeń) uniemożliwia szersze spojrzenie. Dlatego nalegam, aby program treningowy traktować zawsze jako obszerne opracowanie.
Każdy dobry program treningowy cechuje się kompleksowością, która gwarantuje to, że w procesie planowania wszystkie ważne elementy będą właściwie ze sobą połączone.
Reasumując
Fundamentalną cechą mojej pracy jest kompleksowe planowanie procesu treningowego, którego efektem jest indywidualnie dopasowany do zawodnika program treningowy, który gwarantuje połączenie wszystkich niezbędnych elementów treningu. Kompleksowe planowanie procesu treningowego rozwijam od wielu lat i bardzo często współpracując z zawodnikami słyszę: „trenerze bez planu nie idę na trening”. Potwierdza to słuszność idei indywidualnych programów treningowych, które systematyzując trening dają poczucie pewności właściwie wykonanej pracy.